Zbog realne potrebe da se hitno i kontinuirano radi na poboljšanju položaja, mjesta i uloge dioničkog društva na tržištu, u praksi se postavlja niz pitanja u vezi sazivanja vanredne skupštine dioničkog društva. Zakon o privrednim društvima je jasno i nedvosmisleno propisao uvjete pod kojima se može sazvati i održati vanredna skupština dioničkog društva od strane većinskog dioničara, uz red koraka i radnji za postizanje tog cilja, a na koje se ukazuje u ovom radu
Piše: mr. Đemaludin MUTAPČIĆ, notar
U praktičnoj primjeni Zakona o privrednim društvima („Službene novine Federacije BiH“, broj 81/15 – dalje: ZPD), u datom momentu, ukazuje se potreba da većinski dioničar sazove i da se održi vanredna skupština dioničkog društva.
Zbog realne potrebe da se hitno i kontinuirano radi na poboljšanju položaja, mjesta i uloge dioničkog društva na tržištu, u vezi s tim u praksi se postavlja niz pitanja, kao što su: ko je od dioničara aktivno legitimiran da sazove vanrednu skupštinu, kada postoje opravdani razlozi za održavanje vanredne skupštine, ko i kada podnosi zahtjev za sazivanje te skupštine, ko i kada donosi odluku o sazivanju te skupštine, ko i kada donosi odluku o imenovanju odbora za glasanje na toj skupštini, ko je i pod kojim uvjetima ovlašten da bude punomoćnik dioničara na toj skupštini, uloga sekretara društva, kada i pod kojim uvjetima se mogu pobijati odluke vanredne skupštine.
Među najvažnijim pitanjima o kojima odlučuje vanredna skupština u slučaju da je saziva većinski dioničar, a prema zakonskom redoslijedu iz ZPD-a, mogu se izdvojiti:
Pojam vanredne skupštine dioničkog društva
Da bi se sazvala i održala vanredna skupština dioničkog društva, zakonodavac ne propisuje vanredno stanje (požar, poplava ili druga teška prirodna nesreća i sl.) ili postojanje opravdanih razloga za njeno sazivanje.
ZPD-e razlikuje dvije vrste skupštine, i to redovnu i vanrednu. Prema članu 229. stav 3. ZPD-a vanredna skupština može se održati kad god nije predviđeno izjašnjavanje o godišnjem izvještaju dioničkog društva koji uključuje finansijske izvještaje društva i izvještaje revizora, nadzornog odbora i odbora za reviziju.
Prema tome, vanredna skupština može se sazvati i održavati u svako doba, osim ako u dnevnom redu nije predviđeno izjašnjavanje o navedenim izvještajima.
Većinski dioničar kao sazivač vanredne skupštine dioničkog društva
Aktivnu legitimaciju da sazove vanrednu skupštinu dioničkog društva ima i dioničar sa više od 10% ukupnog broja dionica sa pravom glasa.
Svojstvo takvog dioničara utvrđuje se na osnovu i u okviru Liste dioničara kod Registra vrijednosnih papira Federacije Bosne i Hercegovine, s tim da se takav dioničar na Listi dioničara tog Registra nalazio 30 dana prije datuma održavanja skupštine ili posljednjeg radnog dana koji prethodi tom roku ako on pada u neradni dan.
Obavještenje o sazivanju vanredne skupštine
Obavještenje o dnevnom redu, mjestu, datumu i vremenu održavanja vanredne skupštine, te načinu davanja punomoći i načinu glasanja na skupštini mora biti objavljeno najmanje u jednim dnevnim novinama koje se izdaju u Federaciji Bosne i Hercegovine, najkasnije 14 dana prije datuma određenog za zasjedanje skupštine kada se radi o vanrednoj skupštini. Na početku tog obavještenja uputno je da se sazivač vanredne skupštine pozove na član 230. stav 1. i član 232. stav 1. tačka a) i stav 3. ZPD-a. Uz saglasnost direktora dioničkog društva, većinski dioničar može staviti pečat dioničkog društva u obavještenju o sazivanju vanredne skupštine.
Zahtjev za sazivanje vanredne skupštine dioničkog društva
U članu 232. stav 1. ZPD-a propisano je i da većinski dioničar može podnijeti zahtjev za sazivanje vanredne skupštine nadzornom odboru društva u pisanoj formi sa prijedlogom dnevnog reda. Ukoliko nadzorni odbor društva u roku od 15 dana od dana podnošenja zahtjeva ne objavi obavještenje o sazivanju vanredne skupštine, na način iz člana 230. ZPD-a, u tom slučaju većinski dioničar se pojavljuje kao podnosilac zahtjeva i u tom momentu je većinski dioničar ovlašten na isti način neposredno sazvati vanrednu skupštinu i obavezan je o tome pisano obavijestiti Komisiju za vrijednosne papire u Federaciji Bosne i Hercegovine.
Uloga sekretara dioničkog društva u vezi sazivanja i održavanja vanredne skupštine od strane većinskog dioničara
Većinski dioničar, ukoliko neposredno saziva vanrednu skupštinu, može zadužiti sekretara dioničkog društva da izvrši utvrđivanje sastava radnih tijela vanredne skupštine, objavljivanje obavještenja o sazivanju skupštine na način iz člana 230. ZPD-a, te poduzeti i sve druge radnje neophodne za održavanje skupštine društva, uključujući utvrđivanje prijedloga odluka sazvane skupštine i dioničarima omogućiti ostvarivanje prava uvida u Listu dioničara i uvid u sve druge isprave koje se odnose na prijedloge odluka uvrštenih u dnevni red skupštine. U smislu člana 235. stav 2. ZPD-a pored uvida dioničar, na lični zahtjev i o vlastitom trošku, ima pravo na kopiju navedenih dokumenata.
Dakle, sekretar dioničkog društva ima značajne zakonske obaveze, kako bi se uspješno sazvala i održala vanredna skupština na zahtjev većinskog dioničara.
Odluka većinskog dioničara o sazivanju vanredne skupštine
Većinski dioničar donosi odluku o neposrednom sazivanju vanredne skupštine dioničara društva, nakon što su se ispunili zakonski uvjeti iz člana 232. stav 3. ZPD-a, čiji je sadržaj ranije naveden u ovom rada.
Odluka većinskog dioničara o imenovanju odbora za glasanje
Odlukom o sazivanju vanredne skupštine većinski dioničar imenuje odbor za glasanje na vanrednoj skupštini, a na osnovu i u okviru člana 229. stav 7. ZPD-a. Utvđivanje kvoruma i rezultata glasanja na skupštini vrši odbor za glasanje, u sastavu najmanje tri člana.
Odlučivanje putem punomoćnika
Prema članu 238. stav 1. ZPD-a pravo učešća u radu i odlučivanju vanredne skupštine dioničkog društva dioničar može ostvariti lično ili putem punomoćnika koji je dužan postupati u skladu sa uputstvima dioničara, a ako uputstva nije dobio u skladu sa razumnom prosudbom najboljeg interesa dioničara.
Punomoć za učešće u radu i odlučivanju skupštine daje se nakon objavljivanja obavještenja o sazivanju svake skupštine u obliku ovjerene pisane izjave potpisane od dioničara i punomoćnika. Ovakva punomoć po formi mora biti ovjerena u općini ili kod notara. Datum na punomoći, odnosno na ovjeri mora biti iza datuma objave obavještenja o sazivanju skupštine. Ako nisu ispunjeni zakonski uvjeti iz člana 238. stav 3. ZPD-a, punomoć ne važi.
Zaštita manjine u odlučivanju i pobijanje odluka vanredne skupštine
Jedna od zaštitnih odredbi za manjinske dioničare u ZPD-u jeste odredba iz člana 243. stav 1. ZPD-a, kojom je propisano da dioničar ima pravo u roku osam dana od dana održavanja skupštine podnijeti pisani zahtjev da dioničko društvo otkupi njegove dionice.
Dioničar ima pravo da podnese tužbu za pobijanje odluka skupštine dioničkog društva u roku od 60 dana od dana održavanja skupštine pod uvjetima propisanim u čl. 245. i 246. ZPD-a.
Na kraju, treba ukazati da je ZPD-e jasno i nedvosmisleno propisao uvjete pod kojima se može sazvati i održati vanredna skupština dioničkog društva od strane većinskog dioničara. Uz to, ZPD-e je propisao red koraka i radnji za postizanje tog cilja, a na koje se ukazuje u ovom radu, sve s ciljem da praksa ide bolje.
