Page 26 - ZIPS BROJ 1430

RAČUNOVODSTVO

Obračun troškova životnog ciklusa (TLCPC) nog sasvim novog koncepta praćenja troškova i
mjerenja performansi proizvoda, kako bi se izašlo
Troškovi aktivnosti koji se obavljaju poslije faze u susret novonastalim informacijskim potrebama
proizvodnje, kao što su postprodajne usluge, ser- menadžmenta.
visiranje i povlačenje proizvoda sa tržišta, mogu Tradicionalni sistemi obračuna troškova su
imati značajno učešće u ukupnoj strukturi troškova prevashodno orijentirani na praćenje troškova
proizvoda. Razlog za to leži u činjenici da pružanje proizvodnje i njihovo dodjeljivanje pojedinačnim
usluga kupcima predstavlja značajno konkurent- proizvodima, dok troškove istraživanja, razvoja i
sko oruđe u suvremenim uvjetima poslovanja, kao dizajna obuhvaćaju sumarno, kao troškove koji su
i da u nekim privrednim granama, troškovi povla- zajednički za sve proizvode u asortimanu i neop-
čenja proizvoda mogu biti izuzetno visoki (slučaj ravdano ih tretiraju rashodima obračunskog pe-
zatvaranja nuklearne elektrane ili, pak, povlačenja i rioda. Sličan obračunski tretman imaju i troškovi
uništavanja proizvoda kemijske, farmaceutske i sl. koji nastaju tokom post proizvodnih faza životnog
industrije). vijeka proizvoda. Ovakav pristup dovodi do toga
Za menadžment poduzeća je, u takvim okol- da ne postoji konkretna veza između spomenu-
nostima, od vitalnog značaja da razumije i prati tih troškova i pojedinačnih proizvoda, u vezi čijeg
troškove koji nastaju tokom kompletnog životnog stvaranja su svi ovi troškovi evidentno nastajali.
vijeka proizvoda, odnosno troškove koji nastaju Zato je za potrebe informiranja menadžmenta u
prije, u toku i poslije faze proizvodnje. Tradicional- suvremenim uvjetima poslovanja razvijen koncept
ni pristup upravljanja troškovima se, uglavnom, obračuna troškova cjelokupnog životnog vijeka
fokusiraju na fazu proizvodnje, što predstavlja ne- proizvoda koji za razliku od tradicionalnih računo-
prihvatljivo zanemarivanje sve većih troškova koji vodstvenih sistema, obračunava i pojedinačnim
nastaju u ostalim fazama životnog vijeka proizvo- proizvodima dodjeljuje sve troškove koji nastaju
da. Nadalje, menadžeri odjeljenja često kratkovid- tokom njihovog cjelokupnog životnog vijeka.
no obraćaju pažnju isključivo na troškove svojih To omogućava menadžmentu da bolje vidi i
odjeljenja, što znači da ne postoji međuodjeljen- razumije ove troškove i da njihovim sučeljavanjem
ska koordinacija i suradnja na planu redukcije troš- sa tekućim i budućim prihodima od realizacije, vrši
kova. Negativne implikacije ovakvog pristupa su permanentno praćenje i kontrolu rentabilnosti po-
posebno vidljive u spomenutim slučajevima kada jedinačnih proizvoda.
neopravdana štednja u fazi dizajna prouzrokuje Dakle, osnovni cilj ovog koncepta obračuna
nastanak veoma visokih troškova u narednim fa- troškova se sastoji u pružanju uvida u ukupne troš-
zama životnog vijeka proizvoda. Navedeni razlozi kove proizvoda, kako bi se menadžmentu poduze-
su inicirali potrebu za razvojem mnogo sveobu- ća omogućilo donošenje odgovarajućih procjena
hvatnijeg načina upravljanja troškovima, koji bi za o tome da li će prihodi, koji se akumuliraju tokom
razliku od tradicionalnog pristupa, proširio svoj fo- aktivne, proizvodne faze, biti dovoljni za pokriće
kus i na troškove istraživanja, razvoja, dizajna, mar- ukupnih troškova koji nastaju tokom životnog vi-
ketinga, prodaje, servisiranja i na kraju povlačenja jeka proizvoda. Time se stvara mogućnost za efek-
proizvoda sa tržišta. Dakle, upravljanje troškovima tivnije upravljanje asortimanom proizvoda, jer se
tokom cjelokupnog životnog vijeka proizvoda us- često identificiraju proizvodi koji više nisu profita-
pijeva da ispravi nedostatke tradicionalnih pristu- bilni.
pa i da integrira brojne pojedinačne (funkcionalne) Zato je važno da se izvještaji koje producira
koncepte upravljanja troškovima, što omogućava ovaj sistem obračuna troškova sačinjavaju često
menadžmentu da koordiniranjem napora indivi- i da sebe uključe u podatke o svim akumuliranim
dualnih funkcija i odjeljenja, upravlja troškovima troškovima i prihodima koji su dodjeljivi danom
na mnogo efikasniji i sveobuhvatniji način. proizvodu, od rađanja ideje za njegovim nastaja-
Navedene činjenice upućuju na zaključak da njem, pa sve do momenta njegovog konačnog po-
se pred računovodstvom troškova pojavio veoma vlačenja sa tržišta.
ozbiljan izazov, koji je zahtijevao razvijanje jed- Za razliku od tradicionalnih internih sistema

26
ZIPS - broj 1430 - septembar 2020. godine